Twee kerken in hetzelfde kerkverband willen één worden. Ze gaan op in een nieuwe kerk met één kerkenraad. Wij helpen u graag met een overzicht van de stappen die gezet moeten worden. Deze informatie is bedoeld als handreiking aan kerken die willen samengaan. Het is samengesteld op basis van advies van verschillende kerkrechtdeskundigen, ervaringen van kerken en aangevuld met praktische informatie vanuit Steunpunt Kerkenwerk. Een samenvoeging is altijd maatwerk: het is mogelijk dat er in uw situatie meer of andere stappen gewenst of nodig zijn.
Soms is er geen sprake van samenvoeging, maar wordt één kerk opgeheven en voegt de gemeente zich bij een andere kerk. Lees alles over opheffing van een kerk op onze pagina:
Opheffing van kerken
Let op: Deze pagina gaat specifiek over samenvoeging tussen kerken uit hetzelfde kerkverband. Bij het samengaan van kerken uit verschillende kerkverbanden (bijvoorbeeld samenvoeging van een CGK-kerk en een NGK-kerk) gelden andere voorwaarden. Wij verwijzen u voor verdere informatie naar www.kerkelijkeeenheid.nl.
Kerkelijk recht
Over samenvoeging van NGK-kerken zegt art. E4 van de kerkorde:
E4.2 Het besluit van een kerkenraad tot nieuwe instituering, splitsing, opheffing, of samenvoeging met een andere kerk, behoeft de bewilliging van de gemeente en de goedkeuring van de regionale vergadering.
Stap 1. Het raadplegen van de gemeente
- Het is goed om vooraf af te spreken hoe de gemeente betrokken wordt bij dit besluit. Denk aan: vroegtijdig laten meedenken over mogelijkheden, gelegenheid geven voor bezwaren tegen de concrete voorstellen. Beide kerkenraden moeten hier vooraf een goed plan voor maken.
- Breng ook in kaart: welke alternatieven hebben gemeenteleden als ze geen deel willen uitmaken van de nieuwe gemeente? Faciliteer zo nodig de overstap naar een andere gemeente.
- Naast de ‘harde’ kant (besluitvorming en praktische zaken) is er ook een zachte kant van de fusie: hoe ervaren gemeenteleden het? Zijn er cultuurverschillen tussen bepaalde gemeentes? Ontstaan er gemengde kringen of blijven er groepen uit de ‘oude gemeenten’? Waar botsen de twee gemeentes misschien? Het is goed om ook hiervoor oog te hebben en de eerste tijd te houden. Indien gewenst kan SKW de kerken hierbij ondersteunen met een maatwerktraject.
Stap 2. Besluitvorming
- Na de raadpleging van de gemeente nemen beide kerkenraden een voorlopig besluit.
- Stel de akte van samenvoeging op en leg hierin alle afspraken vast. Download hier een model akte.
Model Akte van samenvoeging NGK (geldig per 1-1-2024) - Het voorlopig besluit wordt met de akte van samenvoeging ter goedkeuring voorgelegd aan de regio. Is deze akkoord, dan zetten de kerkenraden het voorlopig besluit om in een definitief besluit en kan de samenvoeging doorgaan.
Stap 3. Rechtspersoon
- U vormt met de samenvoeging een nieuwe kerk die rechtspersoonlijkheid bezit als bedoeld in art. 2 boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Dit hoeft niet te worden vastgelegd bij de notaris. De notaris kan aangeven dat dit noodzakelijk is, dat is echter niet het geval. Het besluit van kerkenraden is voor de overheid rechtsgeldig.
- Let op art. B2.3, B16.2 en E8.2 van de kerkorde: leg aanvullende bepalingen, verantwoordelijkheden en bevoegdheden vast in de plaatselijke regeling.
Stap 4. Predikanten en werknemers
- Leg in de akte van samenvoeging vast per welke datum de predikant(en) in volle rechten verbonden zijn aan de nieuwe gemeente.
- Maak een aanvulling op de arbeidsovereenkomst voor eventuele werknemers, zoals kosters of kerkelijk werkers. Hierin wordt duidelijk gemaakt dat zij per datum van eenwording werknemer zijn van de nieuwe kerk.
Stap 5. Registratie
- Stuur de akte van samenvoeging op naar SKW. SKW registreert de nieuwe situatie, geeft het door aan KvK en Belastingdienst en zorgen voor update van uw ANBI-publicatie.
- De scriba van de samengevoegde kerk logt in in de portal kerkelijke gegevens. De scriba controleert alle gegevens en past deze waar nodig aan. Verandert het mailadres waarmee moet worden ingelogd? Neem dan contact op met SKW.
- Informeer de kerken in de regio. Dit kan door een informerende brief te sturen naar info@ngk.nl met het verzoek om dit verspreiden aan alle kerken.
Stap 6. Materiële afspraken (geld, gebouwen etc.)
Maak afspraken over de inbreng van beide kerken op materieel gebied. Gaat alles ingebracht worden voor de nieuwe kerk?
Indien voorkomend moet bij de notaris worden vastgelegd wat er gebeurt met:
- Gebouw
- Pastorieën
- Eventueel materiële ‘erfenis’: schulden of tegoeden
Stap 7. Banken
Zorg voor wijziging van of opheffing van gegevens bij de bank. Maak eventueel gebruik van de informatie op onze pagina:
Identificatie bij banken
Heeft u vragen of is uw situatie anders dan hierboven beschreven? Mail dan naar info@steunpuntkerkenwerk.nl voor advies.
