Studeren staat voor veel predikanten in het teken van catechese of preekwerk. Persoonlijke ontwikkeling blijft daardoor al snel onderbelicht. In dit artikel worden een paar handvatten geboden om die persoonlijke ontwikkeling meer vorm te geven.
Welke predikant heeft op papier staan hoe hij zich de komende jaren wil ontwikkelen?
In het bedrijfsleven is dit een steeds meer voorkomend verschijnsel: een werknemer heeft zijn eigen persoonlijke ontwikkelplan. Daarin beschrijft hij over welke competenties hij beschikt en op welke gebieden hij de komende jaren zijn competenties wil vergroten.
Voor een predikant is zo’n plan zeker niet overbodig. Veel predikanten werken aan hun levenslange studie door het volgen van congressen of cursussen. Daarbij is het goed om het verband tussen die cursussen duidelijk weer te geven: waarom volgt u als predikant juist deze cursus? Waarom bezoekt u juist dit congres? In een persoonlijk ontwikkelplan kunnen deze cursussen samenhang krijgen en wordt ook zichtbaar waar er nog kennis of vaardigheden versterkt kunnen worden.
Een persoonlijk ontwikkelplan heeft verschillende doelen. Een aantal hiervan zijn:
- De predikant geeft inzicht aan zichzelf en aan de kerkenraad op welke gebieden zijn sterke en zwakke punten liggen. Daarvoor kan hij bijvoorbeeld gebruik maken van eigen ideeën over zijn functioneren, van de ideeën van gemeenteleden en collega’s of van de feedback die hij krijgt in een supervisie of intervisietraject.
De directe winst hiervan is, dat er op basis van dit plan over de inzet van de predikant op specifieke taakvelden gesproken kan worden. Heeft de predikant bijvoorbeeld weinig didactische vaardigheden, dan kan besloten worden hem hier meer in te laten oefenen (onder begeleiding of parallel aan het volgen van een vaardigheidstraining) of hem minder op dit gebied in te zetten. - Het plan biedt een aanzet voor een evaluatiegesprek. Het is van belang dat de predikant van tijd tot tijd over zijn functioneren spreekt met een begeleidingscommissie. Dit plan laat zien waar de predikant zijn eigen functioneren als goed beschouwt en waar hij zijn eigen functioneren nog wil verbeteren.
- Het plan onderbouwt de vergoeding die de predikant kan krijgen van zijn kerkenraad voor jaarlijkse educatie en nascholing. De predikant kan inzichtelijk maken waarom juist deze scholing zijn functioneren in de gemeente ten goede komt: waar sluit deze scholing aan bij zijn competenties en wensen deze te versterken?
- In de beschrijving van de kwaliteiten wordt voor kerkenraad en predikant duidelijk waar de expertise van de predikant ligt. Dit kan op diverse terreinen winst opleveren: binnen de eigen gemeente kan deze specifieke expertise beter worden ingezet, maar de kerkenraad kan ook in voorkomende gevallen de classis, een deputaatschap, een andere gemeente of de TU attenderen op de expertise van haar predikant en in overleg met de predikant aanbieden hem in te zetten op terreinen die meerdere gemeenten ten goede komen.
- Het plan geeft de predikant ruimte om in de komende jaren de kerkenraad te vragen hem specifiek meer tijd te verlenen voor werk en studie op terreinen waar hij zijn competenties wil vergroten.
Het opstellen van een persoonlijk ontwikkelplan begint bij het inventariseren van ervaring, kennis en competenties. Daarbij is het belangrijk ook te letten op een gebrek aan één van deze: op welk terrein hebt u als predikant nog geen ervaring maar zou u deze wel graag willen bezitten? Van welk terrein hebt u weinig kennis en hoe zou het de gemeente ten goede komen als uw kennis op dit terrein verdiept werd? Welke competenties wilt u graag versterken bij uzelf? Daarbij is het als predikant ook van belang te luisteren naar de gemeente. Welke vraag stelt zij? Welke tekorten ziet zij bij u aan kennis, capaciteiten en vaardigheden en op wat voor manier kunt u uzelf daarin ontwikkelen?
Na deze inventarisatie volgt het formuleren van actiepunten. Hoe bereikt u als predikant uw doelstellingen die u hiervoor hebt gesteld? Op welke punten hebt u meer kennis nodig? Op welke punten meer ervaring? Waarbij zou een training erg nuttig zijn? Hebt u begeleiders nodig?
Deze actiepunten kunnen besproken worden met de begeleidingscommissie. Daarbij is het van belang zowel de belangen en ontwikkeling van de predikant als de belangen en ontwikkeling van de gemeente voor ogen te houden. De predikant volgt geen cursussen uit persoonlijk hobbyisme, gesponsord door de kerkenraad, maar hij volgt cursussen die zijn functioneren als predikant op lange of korte termijn ten goede komen. Tegelijk mag hij ook verder kijken dan alleen het welzijn van deze gemeente: zijn werkzaamheden zijn breder dan alleen deze gemeente en het is goed om ook de langere termijn van zijn functioneren als predikant in diverse gemeenten in het oog te houden.
Het opstellen van een persoonlijk ontwikkelplan is een begin. Hierna moeten de gestelde actiepunten ook echt worden uitgevoerd. Daarvoor is het van belang dat de predikant zijn motivatie niet verliest. De begeleidingscommissie kan deze motivatie versterken door hem met regelmaat te vragen naar de status van zijn ontwikkeling. Daarnaast helpt het om een jaarlijkse ontwikkelkalender te maken, waarop de predikant aangeeft welk studieonderwerp hij dit jaar wil aanpakken en hoe dit binnen zijn ontwikkelplan past. Ook kan hij er op aangeven in hoeverre de gestelde doelen daadwerkelijk zijn behaald.
De uitvoering van deze ontwikkeling kan op diverse manieren. Een paar voorbeelden:
- Deelname aan de Permanente Educatie Predikanten: de predikant kan door middel van de PEP-cursussen van de Theologische Universiteit zijn academische kennis vergroten.
- Een stage bij een collega-predikant of in een ander werkveld: een predikant kan om zijn vaardigheden te vergroten bijvoorbeeld stage lopen bij een docent, maatschappelijk werker, zorginstelling of overheidsdienst.
- Schrijven van een artikel, boek, lezing of cursus over een specifiek onderwerp: het schrijven hiervan vraagt een systematisch ordenen van de bij de predikant aanwezige kennis of vaardigheden en maakt inzichtelijk waar hij zich nog meer kan ontwikkelen.
Voor hulp bij het opstellen van een persoonlijk ontwikkelplan kunt u contact opnemen met Steunpunt Kerkenwerk.
Dit artikel is een bewerking van een artikel in het blad Dienst uit maart 2009 van Drs. J(Johan) Harmanny, destijds beleidsmedewerker van Steunpunt Gemeenteopbouw(SGO), afgestudeerd in Kampen en werkende aan zijn promotie. Sinds 1 mei 2011 is hij predikant van de gemeente te Hoek.
Voor dit artikel is gebruik gemaakt van: Spelen met uw POP, in: Mijn Rendement 1-2009, Rotterdam: Rendement Uitgeverij BV, pag. 9-11
Nog geen reacties.